Podkaliska wieś Słuszków, już 62 lata temu stała się sławna wśród miłośników historii i numizmatyki, za sprawą ujawnienia wielkiego skarbu liczącego ponad 13 tys. zabytków. Okazuje się jednak, że w Słuszkowie jeszcze wiele pozostaje do odkrycia!
Najbardziej znany, pierwszy skarb odkryto przypadkowo w 1935 roku. Depozyt został pozyskany do zbiorów państwowych przez Krzysztofa Dąbrowskiego – archeologa, kierownika stacji archeologicznej Instytutu Historii Kultury Materialnej PAN w Kaliszu i późniejszego dyrektora Państwowego Muzeum Archeologicznego. Zachowana część depozytu liczy ponad 13 tysięcy zabytków, głównie najmłodszych odmian denarów krzyżowych, ale także dużych denarów Sieciecha, monet zachodnioeuropejskich, ozdób i placków srebra. Miejsce jego ukrycia do dziś jest nieznane, mimo prac poszukiwawczych, prowadzonych przez archeologów z Kalisza i Warszawy, a potem z Poznania.
W związku z przygotowywaną publikacją monografii znaleziska w listopadzie podjęto kolejną próbę ustalenia miejsca zdeponowania srebra. Według oficjalnej wersji, przedstawianej przez odkrywców, skarb miał być ukryty na przecięciu granic trzech działek, położonych w północnej części wsi. Wiadomość ta okazała się nieprawdziwa, dlatego w czasie tegorocznych prac poszukiwawczych uwagę skupiono na polu bliżej szosy.
Miejsce to wskazywał ksiądz Stachowiak, który na początku lat 80-tych ubiegłego wieku uzyskał taką informację od znalazców skarbu. Oczekiwania przez przystąpieniem do prac powierzchniowych nie były duże. Członkowie ekipy liczyli co najwyżej na kilka krzyżówek. Wyniki badań przerosły oczekiwania wszystkich. Resztek „starego skarbu” nie odkryto, ale za to natrafiono na kolejny zespół, ukryty około 20-25 cm poniżej powierzchni gruntu, w częściowo zniszczonym od góry garnku. Jego wstępnie rozpoznana część, odkryta nad naczyniem i w jego górnej części liczy 1300 monet, ale całość zespołu może osiągnąć wielkość 5 – 6 tysięcy głównie srebrnych artefaktów. Poza nimi odkryto również 4 złote pierścienie, w tym jeden z intrygującym cyrylicznym napisem.
Podobnie, jak w skarbie „Słuszków 1”, zdecydowanie dominują najmłodsze odmiany denarów krzyżowych z krzyżem perełkowym, prostym oraz pastorałem, które na terenie Polski przełomu XI i XII stulecia stanowiły zasadniczą część masy używanego wtedy kruszcu. W tym zespole znalazły się również krzyżówki Sieciecha, wybite stemplem znanym z jego dużych denarów, a także monety obce. Są to emisje niemieckie, między innymi arcybiskupa kolońskiego Hermana II (1036-1056), wuja Kazimierza Odnowiciela, drugiego króla Węgier Piotra (1038–1041 i 1044–1046), czy króla duńskiego Hardeknuta (1035-1042).
W skarbie dominują najmłodsze odmiany denarów krzyżowych z krzyżem perełkowym, prostym oraz pastorałem (fot. A. Kędzierski ©) 
Krzyżówki Sieciecha, wybite stemplem znanym z jego dużych denarów (fot. A. Kędzierski ©) 
Monety Piotra – drugiego króla Węgier (fot. A. Kędzierski ©) 
Emisje niemieckie arcybiskupa kolońskiego Hermana II, wuja Kazimierza Odnowiciela (fot. A. Kędzierski ©) 
Monety króla duńskiego Hardeknuta (fot. A. Kędzierski ©)
Skarb datować można podobnie, jak ten odkryty w 1935 roku, na pierwsze lata XII wieku, bo znalazły się tu również, uważane za jedne z najmłodszych emisji denarów krzyżowych, okazy CNP 813 i CNP 867-868 (wg typologii M. Gumowskiego), przypisywane starszemu synowi Władysława Hermana – księciu Zbigniewowi. Być może ukrycie dwóch jednoczasowych depozytów w Słuszkowie ma związek z wojną miedzy pierworodnym synem Hermana, panującym na przełomie X i XI wieku w Wielkopolsce, Kujawach i Mazowszu a jego młodszym bratem Bolesławem Krzywoustym, sprawującym rządy na Śląsku i w Małopolsce?
W przyszłym roku planowane są badania wykopaliskowe w miejscu odkrycia skarbu, co być może pozwoli wyjaśnić kontekst archeologiczny znaleziska. Badaniami kierowali: Leszek Ziąbka i Adam Kędzierski z Instytutu Archeologii i Etnologii PAN.
Archeolog. Pracownik Ośrodka Interdyscyplinarnych Badań Archeologicznych IAiE PAN w Warszawie, Zespół do Badań Regionalnych, Kaliskie Stanowisko Archeologiczne. Jego zainteresowania badawcze to wszelkie zagadnienia związane z numizmatyką wczesnego i późnego średniowiecza, w tym formowanie się rynku pieniężnego we wczesnośredniowiecznej Polsce. Autor licznych artykułów i publikacji o tej tematyce.
A pierscienie (4) Dwie obraczki i dwa z oczkami jeden z napisem cyrylicą? czegos nie wypada pisac, ale „wypada” ukrywać!?
Nikt nie miał zamiaru niczego ukrywać 🙂 Są one dokładnie opisane w drugim artykule pod tym linkiem. Dzięki jednak za czujność! Wprowadziłem też małą aktualizację do tego artykułu, dzięki czemu Czytelnicy mogą w nim od razu znaleźć link do drugiego.